वायु प्रदूषण केही दिन यथावत रहने, सचेत रहन मौसमविद् र चिकित्सकहरुको सुझाव

• प्रमिला कार्की

काठमाडौँ, २२ चैत । काठमाडौँ उपत्यकाको वायु प्रदूषण घातक अवस्थामा पुगेको छ । आइक्यू एअरका अनुसार बिहीबार काठमाडौँको वायु गुणस्तर ३५२ एक्युआई पुगेको हो । विश्व स्वास्थ्य संगठन डब्लुएचओले निर्धारण गरेको मापदण्डअनुसार ५१ देखि १०० सम्मको एक्युआईलाई सामान्य मानिन्छ भने एक्युआई २०१ भन्दामाथि पुगे धेरै अस्वस्थकर हुन्छ ।

डब्लुएचओका अनुसार ३०१ भन्दामाथि पुगे घातक हुन्छ । यसअघि गएको सोमबारदेखि हिजोसम्म २५० को हाराहारीमा वायू गुणस्तर मापन हुँदै आएको थियो ।

विगत केही दिनदेखि वायु प्रदूषणका कारण काठमाडौँ उपत्यकामा डम्म बादल लागेको छ । जसका कारण मानिसको स्वास्थ्यमा विभिन्न किसिमको समस्याहरु देखिनका साथै हवाई उडानमा समेत प्रभावित भइरहेको छ ।

नेपाल न्यूज बैंकसँगको कुराकानीमा मौसमविद रोजन लामिछानेले वन डढेलो, सुख्खापन, धुलो र धुँवाको कारण अहिले प्रदूषण बढिरहेको भन्दै मौसम पूर्वानुमानअनुसार अझै तीन दिनसम्म प्रदूषण यथावत नै रहने जानकारी दिनुभयो ।

शुक्रबार केही मात्रामा हावाहुरीको अवस्था अलिकति बढे पनि वर्षा अथवा मौसमको प्रणाली पनि नेपालमा नआइहाल्ने हुनाले प्रदूषण पूर्ण रुपमा हटाइहाल्ने अवस्था नरहेको उहाँ बताउनुहुन्छ । उहाँले भन्नुभयो,‘विशेषगरी अहिले प्रि–मनसुनको सिजनमा छौँ । मार्च, अप्रिल, मे भनेर अंग्रेजी महिना छन् त्यो समयमा चाहिँ हावाहुरी लाग्ने गर्छ । अहिले पानी नपरेको कारण सुख्खापन छ । विगत केही हप्तादेखि नै त्यो अवस्था देखिरहेको छ । त्यसको कारणले पनि प्रदूषण बढ्ने र वन डढेलाको कारण धुलो धुँवाले पनि तीन दिनसम्म प्रदूषण घट्ने अवस्था देखिँदैन । शुक्रबार केही मात्रामा हावाहुरीको अवस्था अलिकति बढेपनि प्रदूषण पूर्ण रुपमा हटाइहाल्ने अवस्था देखिएको छैन । त्यसैले केही दिन चाहिँ प्रदूषण तत्काल नहट्ने र वर्षा अथवा मौसमको प्रणाली पनि नेपालमा नआइहाल्ने हुनाले प्रदूषण यथावत नै हुने देखिन्छ ।’

त्यस्तै, उहाँका अनुसार अहिले बाक्लो तुवाँलोका कारण ‘भिजिबिलिटी’ कम हुँदा त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलका उडान प्रभावित बनेका छन् । राष्ट्रिय र अन्तर्राष्ट्रिय दुवै हवाईहरु प्रभावित भइरहेको पनि जनाउनुभयो ।

विगत केही दिन यता प्रदूषण र बिहानको समयमा बाक्लो तुवाँलो लागिरहने अवस्था सिर्जना भएको हुँदा आन्तरिक र बाह्य दुवै किसिमको हवाइ उडानहरुमा प्रभावित भइरहेको उहाँले जानकारी दिनुभयो ।

‘विगत केही दिन यता बिहानको समयमा बाक्लो तुँवालो लागिरहने अवस्था छ । त्यो कारणले गर्दा आन्तरिक र बाह्य दुवै किसिमको हवाई उडानहरुमा पनि प्रभावित भइरहेको अवस्था छ । नेपालको भू–भाग अनुसार बिहान उडानहरु बढी हुने भएको हुँदा आन्तरिक उडान बढी प्रभावित भएको छ । विशेषगरी अझ बिहानाको समयमा डिले भइरहेको छ । दिउँसो पनि मौसम नखुल्दा प्रभावित छ ’उहाँले भन्नुभयो,‘बिहान बिहान उडानहरु धेरै हुने तर मौसम खराब भयो भने धेरै प्रभावित हुन्छ । र अन्तर्राष्ट्रिय उडान पनि प्रभावित भएको छ ’

अहिलेको समयमा, रुटमा आइरहेको केही विमानहरु मोडेर फेरि फिर्ता गइरहेको अवस्था रहेको पनि उहाँले सुनाउनुभयो । केही दिन अझै पनि मौसममा फेरबदल नहुने, पानी नपर्ने अवस्थादेखि रहेका कारणले आँखा पोल्ने, स्वास्थ्य समस्या अझ पनि देखापर्ने, रोगहरु लाग्न सक्ने सम्भावनाहरु बढ्ने देखिएको उहाँले जानकारी दिनुभयो । यस्तो मौसमले कृषि, स्वास्थ्य, हवाई, पर्यटन सबै क्षेत्रहरुमा यसले असर गरिरहेको छ भन्दै त्यसबाट बच्न र आवश्यक सावधानी अपनाउन उहाँको आग्रह छ ।

‘अहिलेको समयमा, रुटमा आइरहेको केही प्लेनहरु मोडेर फेरि फिर्ता गइरहेको छ । सर्वसाधारणलाई मौसमविद्को तर्फबाट केही दिन अझै पनि मौसममा फेरबदल नहुने, पानी नपर्ने अवस्था देखिरहेको छ । त्यस कारणले प्रदूषण यथावत् नै रहने, आँखा पोल्ने, स्वास्थ्य समस्या अझ धेरै देखापर्ने, रोगहरु लाग्नसक्ने सम्भावनाहरु बढ्ने देखिन्छ । हवाई सेवा पनि प्रभावित भइरहेको अवस्था छ । कृषि, स्वास्थ्य, हवाई, पर्यटन सबै क्षेत्रहरुमा यसले असर गरिरहेको छ । त्यसबाट बच्न र आवश्यक सावधानी अपनाउन सबैलाई अनुरोध गर्न चाहन्छु ।’

एकदमै पानी पर्ने र मौसम परिवर्तन हुने अवस्था आए मात्र यस्तो यो प्रदूषण हट्ने र वातावरण राम्रो हुने उहाँ बताउनुहुन्छ । ‘नेपालसँग वायु प्रदूषण हटाउने प्रविधि छैन, हटाउनका लागि कि एकदमै हावाहुरी लाग्नुपर्छ र पानी पर्नुपर्छ । पानी पर्ने, हावा लाग्ने अवस्था केही समयको लागि देखिएको छैन । त्यही भएर यो समस्या केही दिन रहने देखिन्छ,’उहाँले भन्नुभयो ।

आइएफआर प्रविधि
आइएफआर प्रविधि विशेष गरेर मौसम खराब भएको बेला, बादल र हुस्सु लागेको बेला, हालको जस्तो प्रदूषण भएको बेला साथै रनवेहरु नदेखिने अवस्थामा यस्तो प्रविधिको प्रयोग हुने गरेको प्राविधिकहरुले बताउने गरेका छन् । उहाँले अटो पाइलट, अटो प्रविधिले कसरी ल्याण्ड गर्ने भनेर मिलाउने कुराहरु यसमा समेटिने जानकारी दिनुभयो ।

‘मौसम बिग्रिएको समयमा सायद आइएफआर गर्दा ठिकै हुन्थ्यो । सबै कुराहरु मिल्यो भने त्यो सम्भव हुन्छ । नभए नेपालमा भिजिबल उडान मात्र हुन्छ । विशेषगरि मौसम सफा भएको अवस्थामा अथवा भिजिबिलिटी राम्रो भएको अवस्थामा प्लेन ल्याण्ड गर्ने काम हुन्छ,’ मौसमविद् लामिछानेले भन्नुभयो ।

चिकित्कसको नजरमा प्रदूषण
त्यस्तै, इन्टरनल मेडिसिन फिजिसियन डा.रुपनारणयण शाहले चैत र बैशाखको सिजनमा विस्तारै तापक्रम बढेर गर्मी बढन थाल्ने र सवारी साधनहरुको चाप पनि बढिरहेको हुँदा प्रदूषण पनि बढिरहेको बताउनुभयो । प्रदूषणका कारण श्वासप्रश्वास छाला, आखासम्बन्धी रोगहरु देखापर्ने उहाँको भनाइ छ ।

प्रदूषणले छातीमा समस्या हुने, एलर्जीको बढी समस्या हुने विरामीहरुलाई अझै बढी समस्या हुने हुँदा बाहिर निस्कदा अनिवार्य रुपमा मास्क लगाउनुपर्ने उहाँ बताउनुहुन्छ ।

उहाँले भन्नुभयो,‘जाडोबाट गर्मी सुरु भएको छ । चैत र वैशाखको सिजनमा विस्तारै तापक्रम बढ्ने, गर्मी बढन थालेको छ । यस्तो बेलामा दीर्घ रोगी, छातीमा समस्या हुनेहरुलाई धेरै कठिन हुन्छ । एलर्जीका बिरामीहरुलाई समस्या हुने गर्छ । त्यसैले विरामीहरु घरबाट बाहिर निस्कदा मास्क लगाउनुपर्छ ।’

त्यस्तै, गर्मीको समयमा बच्चा र वृद्धवृद्धाहरुमा बढी स्वास्थ्य समस्या देखिने पनि जानकारी दिनुभयो । वृद्धवृद्धाहरुमा बढी दमको समस्या छ भने भ्याक्सिन लगाउदा केही राहत मिल्ने पनि बताउनुहुन्छ ।

उहाँले भन्नुभयो,‘गर्मी बढन थालेपछि पानीको कमी हुन्छ । धेरै मान्छेलाई पसिना जाने हुन्छ त्यसको लागि झोल चिजहरु पिउनुपर्छ । ड्रिहाइड्रेसन हुने, टाउको दुख्ने, तनाव हुने, सुख्खा अनुभव हुने, श्वासप्रश्वासको समस्या सुरु हुने हुन्छ । विद्यालय जाने बालबालिकाहरुको लागि विद्यालयमा आफ्नो आफ्नो मापदण्ड हुन्छ । विद्यालयमा डाक्टर, नर्स राख्ने चलन पनि छ । वृद्धवृद्धाहरुमा दमको समस्या छ भने भ्याक्सिन लगायो भने केही सजह हुन्छ । जलवायु प्रदूषण र परिवर्तनको क्षेत्रका सम्बन्धित सबैजना काम गरिरहेका छन् । काठमाडौंमा जनसंख्या बढिरहदा सवारी साधनहरु पनि बढिरहेका छन् त्यसले पनि प्रदूषण बढेको हो ।’ -नेपाल न्यूज बैंक